Nhiễm giun lươn là gì?
Giun lươn với tên khoa học là Strongyloides spp., trong đó loài hay gây bệnh ở người là Strongyloide stercoralis. Nhiễm giun lươn là tình trạng nhiễm ký sinh trùng thường gặp ở vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới như Việt Nam. Khoảng 100 - 370 triệu người trên thế giới bị nhiễm [1], và tại Việt Nam, tỷ lệ nhiễm có thể lên đến 20% [2].
Người bệnh có thể bị nhiễm khi tiếp xúc với ấu trùng giun lươn trong đất hoặc khi trứng giun nở trong ruột và tự sinh sôi. Ấu trùng giun lươn không chỉ gây bệnh ở đường tiêu hóa mà còn có thể xâm nhập vào phổi và các cơ quan khác, dẫn đến những biến chứng nguy hiểm, thậm chí đe dọa tính mạng.
Hai trường hợp nguy kịch liên quan tới nhiễm giun lươn tại Bệnh viện Nhân dân 115 trong thời gian gần đây:
Trường hợp 1: Người bệnh đầu tiên là một phụ nữ, 64 tuổi, sống tại Tiền Giang, tiền căn bệnh đau xương khớp, tăng huyết áp, suy thượng thận, nhập viện vì khó thở và ho. Khi thăm khám các bác sĩ ghi nhận người bệnh trong 1 tháng nay có biểu hiện ăn kém, sụt cân, ho và khó thở, điều trị tại địa phương không thuyên giảm. Tại đây, các xét nghiệm cho thấy người bệnh có tình trạng thiếu máu mức độ trung bình, tăng bạch cầu ái toan (một trong những chỉ điểm của tình trạng nhiễm ký sinh trùng), viêm phổi với tổn thương dạng nốt lan tỏa hai phổi. Người bệnh được chỉ định nội soi phế quản và nội soi dạ dày tá tràng để kiểm tra, ghi nhận tình trạng viêm dạ dày tá tràng có nhiều chấm trắng li ti gợi ý tình trạng nhiễm ký sinh trùng. Khi các bác sĩ tiến hành nội soi phế quản cho người bệnh, bơm rửa ghi nhận được nhiều dị vật màu trắng xám, kiểm tra dưới kính hiển vi ghi nhận là ấu trùng giun lươn. Từ đó chẩn đoán của người bệnh được xác định là một tình trạng nhiễm giun lươn nặng ở phổi và ruột trên cơ địa suy giảm miễn dịch. Người bệnh được điều trị với thuốc đặc hiệu và xuất viện sau đó.
Hình 1 “Dị vật” màu trắng xám (giun lươn) từ dịch rửa phế quản phổi người bệnh
Trường hợp 2: Người bệnh nam, 69 tuổi, sống tại Tiền Giang, tiền căn ung thư thanh quản, đến khám bệnh vì ăn kém, nôn ói, đau bụng, ho và khó thở trong 10 ngày. Tại khoa, người bệnh được chụp phim cắt lớp vi tính ngực và ổ bụng, ghi nhận hẹp môn vị có thể do ký sinh trùng, và tổn thương phổi hoại tử hai bên, sau đó được nội soi phế quản chẩn đoán. Kết quả dịch phế quản ghi nhận ký sinh trùng nghi giun lươn. Người bệnh được xác chẩn nhiễm giun lươn nặng ở phổi và ruột có biến chứng hẹp môn vị trên cơ địa ung thư thanh quản và điều trị đặc hiệu theo phác đồ.
Hình 2. Tổn thương phổi hoại tử hai bên của người bệnh
Hình 3. Soi kính hiển vi dịch rửa phế quản phổi ghi nhận những ấu trùng
Qua hai ca bệnh trên, ta có thể thấy nhiễm giun lươn tuy là một bệnh thường gặp, có thể xảy ra trên nhiều hệ cơ quan khác nhau, diễn biến bất thường và nặng nề, đặc biệt ở những người bệnh có hệ miễn dịch suy yếu, từ đó có thể thấy dự phòng và phát hiện, điều trị sớm bệnh rất quan trọng.
Làm sao để phòng tránh nhiễm giun lươn?
- Giữ vệ sinh cá nhân: rửa tay bằng xà phòng.
- Ăn chín uống sôi, tránh thức ăn sống, tái.
- Dùng giày dép khi tiếp xúc đất, cát.
- Khám sàng lọc nếu có triệu chứng nghi ngờ.
Triệu chứng gợi ý có thể nhiễm giun lươn
- Rối loạn tiêu hóa: đau bụng, nôn, biếng ăn, sụt cân.
- Biểu hiện ngoài da: ngứa, phát ban.
- Biến chứng nặng: viêm phổi, suy hô hấp, viêm não màng não, suy gan, suy thận.
- Đối với người suy giảm miễn dịch, bệnh có thể trở nên nguy kịch
Khi nào cần khám bác sĩ?
Nếu bạn có triệu chứng ho, khó thở, đau bụng kéo dài không rõ nguyên nhân, hãy tới Bệnh viện Nhân dân 115 để được thăm khám cẩn thận với các chuyên gia tại bệnh viện.
Khoa Nội tiêu hóa và Khoa Hô hấp – Hồi sức tim mạch tại bệnh viện quy tụ đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm cùng hệ thống trang thiết bị hiện đại, sẵn sàng chẩn đoán và điều trị hiệu quả các bệnh lý về tiêu hóa và hô hấp, đảm bảo chất lượng sống và sức khỏe người bệnh.
ThS.BS Đặng Nam Hải - Khoa Hô hấp - Hồi sức tim mạch
Tài liệu tham khảo:
1. Eslahi, Aida Vafae, et al. "Prevalence of strongyloidiasis in the general population of the world: a systematic review and meta-analysis." Pathogens and global health 115.1 (2021): 7-20.
2. Van De, Nguyen, et al. "Strongyloidiasis in northern Vietnam: epidemiology, clinical characteristics and molecular diagnosis of the causal agent." Parasites & vectors 12 (2019): 1-12.
