Nang thận là một bệnh thường gặp ở thận, nang thận bao gồm: nang thận đơn thuần, nang thận mắc phải, đa nang thận.
Nang thận đơn thuần (NTĐT): Là tổn thương dạng nang, hình thành từ nhu mô thận, chỉ có một thùy thận, nằm riêng biệt và không thông thương với đài bể thận. Có thể có một hoặc nhiều nang, ở một hoặc cả hai bên thận.
- Tần suất: thường gặp ở cả nam và nữ, tỉ lệ bệnh tăng dần theo tuổi: 0,22-0,55% ở trẻ em, 20% ở tuổi 40 và 33% (60 tuổi), 36% (> 80 tuổi).
- Nguyên nhân sinh bệnh đến nay chưa sáng tỏ. Có hai luồng giả thuyết như sau:
+ Giả thuyết bẩm sinh: có sự khiếm khuyết của mầm hậu thận (Metanephrogene) với ống Wolff từ trong quá trình phát triển phôi thai học của thận (Hidebrand). Hoặc một phần ống lượn có thể tách ra khỏi ống góp sau đó lớn dần và trở thành nang (Kampmeie).
+ Giả thuyết mắc phải: do viêm nhiễm, do tắc ống thận, do nhiễm độc (nhiễm acid ống lượn xa tiên phát).
- Chẩn đoán thường dựa vào hình ảnh học như: siêu âm, chụp X-Quang, CT-Scanner, MRI…
- Chẩn đoán phân biệt:
+ U thận lành tính, ác tính.
+ Khối tụ dịch (urinome), tụ máu sau chấn thương.
+ Áp xe thận.
+ U nang bào sán.
- Điều trị bao gồm: chọc hút bơm chất tạo xơ, mổ mở cắt chóp nang, mổ nội soi cắt chóp nang, gần đây tại Bệnh viện Nhân dân 115 chúng tôi có thực hiện kỹ thuật chọc hút – dẫn lưu bằng sonde JJ mang lại kết quả tốt, tỉ lệ tái phát nang thấp.
Tuy nhiên, lựa chọn kỹ thuật nào can thiệp cũng dựa trên chỉ định của từng phương pháp, dựa trên: kích thước nang, vị trí nang, các biến chứng của nang gây ra cho thận, tình trạng bệnh nhân…và đặc biệt là phân độ Bosniak của nang trên hình ảnh CT-Scanner vì nguy cơ ung thư tăng dần theo phân độ Bosniak.
Phân độ Bosniak
- Nguy cơ ung thư khi độ 1 và 2 là 0%, tuy nhiên ở độ 2F là 5% , độ 3 là 50% và độ 4 là 100%.
- Vừa qua, tại khoa Ngoại niệu – Ghép thận Bệnh viện Nhân dân 115, chúng tôi tiến hành phẫu thuật cho một bệnh nhân: Lê C. H, nam, sinh năm 1980. Bệnh nhân phát hiện mình bị nang thận đã trên 1 năm (siêu âm), vì kích thước nhỏ, không có triệu chứng nên bệnh nhân không điều trị gì. Trước khi nhập viện, bệnh nhân có dịp gặp chúng tôi và chúng tôi khuyến cáo chụp CT-Scanner. Kết quả Siêu âm và CT-Scanner ghi nhận nang cực dưới thận trái 3 x2,6 x 2,9 cm, Bosniak độ 3.
Hình ảnh siêu âm Hình ảnh CT-Scanner
Bệnh nhân được mổ nội soi qua ngả sau phúc mạc, cắt bán phần thận cực dưới. Rút dẫn lưu ổ mổ ngày thứ 2, ra viện ngày thứ 3 sau mổ. Kết quả giải phẫu bệnh nang là Carcinoma tế bào sáng ở nang thận, mặt cắt không có tế bào ung thư.
- Qua trường hợp trên, khi bệnh nhân siêu âm thấy nang thận, cần quan tâm xem tính chất của nang trên siêu âm, nếu nghi ngờ nên khuyến cáo bệnh nhân chụp CT-Scanner để đánh giá phân độ Bosniak nhằm đưa ra chỉ định điều trị phù hợp.
Nếu nang thận đơn thuần phân độ Bosniak - 1,2 thì có thể theo dõi định kỳ mỗi 6 tháng – 1 năm mà không cần can thiệp trừ khi nang quá to > 6 cm hoặc có triệu chứng. Nhưng nếu phân độ Bosniak 2F trở lên thì cần can thiệp sớm vì chỉ khi lấy nang đem giải phẫu bệnh chúng ta mới kết luận được là nang lành hay ác tính.
Trường hợp bệnh nhân của chúng tôi phân độ Bosniak - 3, chúng tôi cắt bán phần cực dưới thận, bờ cắt cách chân nang 1 cm nhằm giảm nguy cơ sót tế bào ung thư nếu có. Đúng như dự đoán, sau khi lấy bỏ u kèm một phần thận cực dưới đem xét nghiệm giải phẫu bệnh có kết quả là ác tính. Bệnh nhân còn cần phải theo dõi 3,6,9,12 tháng và hàng năm sau đó nhằm phát hiện sớm tái phát nếu có. Do vậy, khi phát hiện nang thận cần đến bác sĩ chuyên khoa khám và điều trị nhằm phát hiện sớm ung thư trên bệnh nang thận.
TS.BS. Trương Hoàng Minh
Trưởng khoa Ngoại niệu – Ghép thận Bệnh viện Nhân dân 115
