Thường là biểu hiện của những bệnh lý đường hô hấp như: lao phổi, dãn phế quản, ung thư phổi, nhiễm trùng hô hấp, đôi khi nó là biểu hiện của bệnh lý tim mạch hẹp van 2 lá... Điều quan trọng đầu tiên là xác định có đúng là bị ho ra máu hay ói ra máu do bệnh lý đường tiêu hóa, hoặc chảy máu từ đường hô hấp trên.
Ho ra máu có thể nguy hiểm tới tính mạng nên cần đến ngay cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Cận lâm sàng giúp chẩn đoán tùy vào nguyên nhân, thường là: xét nghiệm máu, X quang ngực, soi cấy đàm, chụp CT scan ngực, nội soi phế quản, siêu âm tim...
Ảnh minh họa. Nguồn: Internet 1.
Thế nào là ho ra máu thật sự? Ho ra máu thực sự là tình trạng
khạc ra máu khi cố gắng sức ho, máu thường có bọt, màu đỏ tươi. Trước khi ho
thường có triệu chứng: nóng rát sau xương ức, đau ngực, ngứa cổ. Diễn tiến giúp
gợi ý là: ho ra máu với số lượng giảm dần đến hết. - Khạc ra máu từ đường mũi họng:
máu khạc dễ dàng không kèm gắng sức ho, kèm các bệnh lý chảy máu vùng mũi họng
dễ dàng phát hiện như: chảy máu cam, bệnh răng lợi, polype mũi,… - Ói ra máu: thường máu có lẫn
thức ăn, không có bọt. Trước khi ói thường đau bụng, hoặc có bệnh lý về tiêu
hóa trước đây như xơ gan, loét dạ dày tá tràng, dùng thuốc giảm đau kéo dài. 2.
Các nguyên nhân thường gặp: a. Lao phổi: đây là nguyên nhân thường gặp Triệu chứng gợi ý: Ho khạc đàm
trên 2 tuần, có thể kèm ho ra máu tươi hoặc đàm vướng máu, có thể từ ít đến nhiều,
gầy sút, kém ăn, mệt mỏi, sốt nhẹ về chiều, ra mồ hôi đêm, đau ngực, tình trạng
nặng thì sẽ gây khó thở. Cận lâm sàng cần cho chẩn đoán:
chụp X quang phổi và xét nghiệm đàm. Bệnh có tính lây lan và để lại
nhiều di chứng nên cần được phát hiện và điều trị sớm. b. Dãn phế quản: Dãn phế quản thường do di chứng
của lao phổi hoặc sau một nhiễm trùng mạn tính ở phổi như áp xe phổi, viêm phổi
do hít phải dị vật đường thở. Biểu hiện bằng: ho ra máu lượng
ít (3-5ml, khoảng một muỗng cà phê) tự cầm trong vòng 3-5 ngày, tái đi tái lại
nhiều lần, hoặc ho ra máu lượng nhiều (>100 ml) có thể dẫn tới tử vong. Cận lâm sàng cần cho chẩn đoán:
X quang phổi và CT ngực có cản quang. Điều trị bằng phẫu thuật cắt bỏ
thùy phổi bị dãn, hoặc thuyên tắc mạch máu. c. Ung thư phổi: Đây là bệnh lý ác tính, diễn
tiến thường âm thầm, giai đoạn đầu ít có triệu chứng, hay xảy ra ở người hút
thuốc lá nhiều. Giai đoạn trễ sẽ có biểu hiện:
ho kéo dài, đau ngực, khó thở, sụt cân, ho ra máu thường lượng ít. Cận lâm sàng cần cho chẩn đoán:
X quang phổi, CT ngực có cản quang, nội soi phế quản, sinh thiết u. Điều trị tùy theo đánh giá
giai đoạn tiến triển của bệnh. d.
Bệnh lý nhiễm trùng hô hấp: Có thể do viêm phổi hoại tử, viêm phế quản cấp,
áp xe phổi, u nấm phổi, nấm phổi. Triệu chứng gợi ý thường có: sốt,
ho khạc đàm mủ, đau ngực kiểu màng phổi (nghĩa là đau ngực khi ho, hít sâu vào,
thay đổi tư thế). Cận lâm sàng cần cho chẩn đoán:
xét nghiệm máu, X quang phổi, có thể làm CT ngực (giúp xác định nguyên nhân và
loại trừ ung thư hoặc dãn phế quản kèm theo), xét nghiệm đàm (tìm vi trùng và
giúp loại trừ lao). 3.
Kết luận: Ho ra máu là một cấp cứu nội
khoa, do nhiều nguyên nhân gây ra phần lớn là các bệnh lý hô hấp nên bệnh nhân
cần đến ngay cơ sở y tế chuyên khoa để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Bác sĩ
Lê Minh Tuấn Khoa Hô hấp - Bệnh viện Nhân dân 115