Nên làm gì khi bị hạ đường huyết?

Sáng chủ nhật 4/3, Khoa Nội tiết Bệnh viện Nhân Dân 115 tổ chức buổi sinh hoạt CLB bệnh nhân Đái tháo đường để chia sẻ những kiến thức cần biết khi bị hạ đường huyết.

Theo BS.CK2 Trương Thị Vành Khuyên - Khoa Nội tiết Bệnh viện Nhân Dân 115, mục tiêu điều trị đái tháo đường là làm giảm đường huyết bằng hoặc gần bằng với người bình thường. Tuy nhiên, nếu giảm đường huyết quá thấp thì sẽ bị hạ đường huyết (HĐH).


Hạ đường huyết là khi bệnh nhân có triệu chứng như nhức đầu, đổ mồ hôi, run rẩy, đói bụng, mau quên, chóng mặt, cộc cằn… kèm theo mức đường huyết dưới 70 mg/dl. Trường hợp nặng hơn của HĐH là khi phát hiện bệnh nhân nằm hôn mê hoặc lơ mơ, khi được hỏi thì không biết gì.

BS Vành Khuyên cho biết, trường hợp HĐH bị lặp đi lặp lại nhiều lần thì bệnh nhân sẽ dễ rơi vào tình trạng HĐH không nhận biết.

Những người có nguy cơ bị HĐH không nhận biết: người ngủ thấy ác mộng, tỉnh dậy thấy mệt, đau đầu nhiều, ướt mồ hôi, người say rượu, người già có biến chứng tai biến mạch máu não, dùng một số thuốc như thuốc an thần, người đã từng HĐH nhiều lần…

Theo BS Vành Khuyên thì có rất nhiều tác hại khi HĐH như: tăng chi phí điều trị, gây hoảng sợ, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, chất lượng điều trị khiến bệnh nhân phải nhập viện kéo theo nhiều bệnh khác như nhiễm trùng bệnh viện…

Nếu không được kịp thời bổ sung đường, người bị hạ đường huyết có thể bị tổn thương não không phục hồi, ảnh hưởng đến trí nhớ. Đối với tim mạch, HĐH có thể gây loại nhịp.

Theo các nghiên cứu thì tỉ lệ tử vong khi bị HĐH khoảng từ 2%-10%.


Những đối tượng dễ bị HĐH:

- Người lớn tuổi, người không có khả năng tự chăm sóc bản thân, những người hay bị rối loạn tiêu hoá (nôn ói, ăn không được), những bệnh nhân bị gan, thận nặng hoặc đang chạy thận nhân tạo.

- Những người có tiền sử HĐH nặng hoặc HĐH không nhận biết, HĐH sau luyện tập hoặc HĐH khi ngủ.

- HĐH xảy ra ở cả những người đang khoẻ mạnh nhưng lại tập thể dục quá nhiều mà không bổ sung thêm phần ăn.

- HĐH do điều trị quá tích cực (mục tiêu đường huyết thấp hoặc HBA1c thấp). Ở người cao tuổi mà luôn cố gắng duy trì đường huyết < 100 mg/dl, HBA1c < 6.5 thì dễ có nguy cơ HĐH.

HĐH nghiêm trọng là tình trạng HĐH cần có sự hỗ trợ, cấp cứu của nhân viên y tế. HĐH nghiêm trọng có thể gây ra tình trạng co giật, hôn mê, thậm chí đe doạ tính mạng người bệnh.

Cách xử trí khi HĐH: khi đo đường huyết thấy thấp thì sẽ ăn/uống những món có đường. Đối với bệnh nhân còn tỉnh táo, còn ăn được thì có thể ăn 1 phần ăn 15g đường như kẹo, 1 muỗng cà phê đường, nửa lon nước ngọt và kiểm tra đường huyết sau 15 phút. Nếu như đường huyết còn thấp thì lặp lại 1 lần tương tự như vậy. Nếu đường huyết ổn định thì theo dõi tiếp. Trong trường hợp tình trạng bệnh nhân vẫn không được cải thiện thì phải cho nhập viện.

“Quy luật 15” khi xử trí HĐH: khi bị HĐH sẽ ăn 15g đường và đo lại đường huyết sau 15 phút, nếu đường huyết vẫn còn < 70 mg% thì lặp lại 1 lần nữa. Bệnh nhân phải theo dõi và xử trí HĐH tiếp tục trong vòng 3-7 ngày sau đó.

Tuy nhiên, “đối với bệnh nhân hôn mê, không thể ăn được thì người nhà không được cố gắng đút cho bệnh nhân vì sẽ gây sặc trên đường thở, dẫn đến tử vong không thể cứu kịp” - BS Vành Khuyên cảnh báo.

Nên xác định nguyên nhân HĐH (do uống rượu, bia say, do chích sai hoặc uống thuốc, do bỏ ăn hoặc ăn trễ…) để điều chỉnh lại, tránh để HĐH tiếp tục tái phát.


Để phòng ngừa HĐH gồm 3 nguyên tắc: kiểm tra đường huyết thường xuyên, ăn uống điều độ và luôn mang theo kẹo bên người.

HĐH là tình trạng bất lợi khi điều trị đái tháo đường, khi bị HĐH cần được phát hiện và điều trị kịp thời để điều chỉnh lại chế độ sinh hoạt, không nên để xảy ra HĐH nhiều lần.

“Đối với bệnh nhân có nguy cơ bị HĐH thì không nên đưa đường huyết xuống quá thấp. Mục tiêu đường huyết sẽ khác nhau ở mỗi người như đối với người trẻ thì mục tiêu sẽ chặt chẽ hơn, người trên 70 tuổi không nên kiểm soát đường huyết quá chặt chẽ, những người không tự kiểm soát được bản thân, tai biến mạch máu não, suy gan, suy thận hoặc đang bệnh nặng, không ăn được thì không nên HĐH quá thấp”. BS Vành Khuyên cẩn thận nhắc nhở bệnh nhân cuối buổi sinh hoạt.

Trước khi kết thúc buổi sinh hoạt, BS Vành Khuyên đưa ra một số câu hỏi trắc nghiệm và 10 bệnh nhân đã may mắn nhận được những phần quà do CLB bệnh nhân Đái tháo đường Bệnh viện Nhân Dân 115 tài trợ. Bên cạnh đó là phần góp vui ca nhạc với ca khúc “Mừng tuổi mẹ” do một bệnh nhân sống chung với bệnh đái tháo đường đã 15 năm gửi đến chương trình.