BS.CK2 Dương Văn Mười Một giải đáp: Suy giãn tĩnh mạch chân, ngăn chặn cách nào?

“Suy tĩnh mạch chân (suy tĩnh mạch chi dưới) có tỷ lệ người mắc bệnh rất cao. Theo Tổ chức y tế thế giới (WHO): Suy tĩnh mạch chi dưới thường gặp ở khoảng 35% người đang làm việc và 50% người đã nghỉ hưu, trong đó, phụ nữ gấp 3 lần nam giới. Về mặt bệnh lí, các triệu chứng diễn ra âm thầm và không được quan tâm đúng mức. Vì thế, hiện nay có nhiều ca để lại biến chứng nguy hiểm vì không được phát hiện và chữa trị kịp thời.

Nhằm giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về suy tĩnh mạch chi dưới, hay còn được gọi là suy tĩnh mạch chân có những triệu chứng gì, phát hiện ra sao, các biến chứng của bệnh và có thể ngăn chặn bằng cách nào, hôm nay, Cổng thông tin tư vấn sức khỏe AloBacsi đã mời BS.CK2 Dương Văn Mười Một - phó khoa Phẫu thuật tim-Lồng ngực mạch máu, Bệnh viện Nhân dân 115 chia sẻ với quý bạn đọc về căn bệnh này.

BS.CK2 Dương Văn Mười Một - Phó khoa Phẫu thuật tim - Lồng ngực mạch máu, Bệnh viện Nhân dân 115. Ảnh: Hoàng Long.

NỘI DUNG TƯ VẤN

1. Thưa BS, suy giãn tĩnh mạch vì sao thường gặp ở những đối tượng nào. Tại sao phụ nữ có nguy cơ mắc bệnh nhiều hơn nam giới?

BS.CK2 Dương Văn Mười Một

Bệnh suy giãn tĩnh mạch chân thường gặp ở các đối tượng như nhân viên văn phòng, người bán hàng, nhân viên phục vụ, công nhân, giáo viên, thợ may họ là những người đứng lâu, ngồi nhiều.

Ngoài ra, đây còn gọi là bệnh của ông bà những người lớn tuổi ngồi một chỗ trên ghế bố hoặc xe đẩy mà chân không được kê cao. Chính vì tư thế đó mà máu ở chân sẽ ứ đọng trong suốt 4-8 tiếng đứng liên tục hoặc ngồi liên tục, từ đó gây nên triệu chứng của bệnh suy giãn tĩnh mạch chân.

Ở phụ nữ thường gặp hơn so với nam giới vì lý do liên quan đến nội tiết tố, mang thai, sử dụng thuốc ngừa thai,...

2. Nguyên nhân gây nên bệnh suy giãn tĩnh mạch chân là gì, thưa BS?

BS.CK2 Dương Văn Mười Một

Theo các số liệu thống kê rằng dân số trên Thế giới có 80% bệnh nhân suy giãn tĩnh mạch chân mạn tính do di truyền. 20% còn lại do thói quen sinh hoạt hay đặc thù công việc gây nên dẫn đến tình trạng máu chậm về tim do đứng lâu, ngồi lâu, tăng trọng quá mức, người chế độ ăn ít chất xơ hay bị táo bón, ít vận động dẫn đến tình trạng ứ máu ở chi dưới. Người lớn tuổi thường ở tư thế nửa ngồi nửa nằm để chân thòng dưới đất.

Ngoài ra, một nguyên nhân khác đến từ phẫu thuật. Trong sản khoa và niệu khoa, bất động lâu trong gãy xương v.v…

BS.CK2 Dương Văn Mười Một cho biết: người lớn tuổi ngồi một chỗ trên ghế bố hoặc xe đẩy mà chân không được kê cao có thể dẫn đến suy giãn tĩnh mạch chân - Ảnh: Bệnh viện Nhân dân 115

3. Người bệnh suy tĩnh mạch ở giai đoạn đầu thường có các dấu hiệu mờ nhạt, không rõ ràng, chính bệnh nhân cũng không biết. Vậy làm sao để phát hiện được bệnh sớm? Bệnh giãn tĩnh mạch chân có các triệu chứng nhận biết gì, thưa BS? Và các triệu chứng này có thể nhầm lẫn với các bệnh lý khác ở chân không?

BS.CK2 Dương Văn Mười Một

Ở giai đoạn đầu có biểu hiện âm thầm, rất khó phát hiện, cảm giác như là đứng lâu mỏi chân, nặng chân. Về chiều có các triệu chứng như sưng chân. Về đêm sẽ có các triệu chứng như chuột rút, chân không yên. Đồng thời nhìn thấy các búi tĩnh mạch ngoằn ngoèo, màu xanh, tím dưới da. Có thể có các thay đổi màu sắc ở da do biến dưỡng da, chàm, loét da.

Những triệu chứng trên báo hiệu cho bệnh suy giãn tĩnh mạch chân. Nếu có những triệu chứng trên, bệnh nhân phải có kế hoạch đi thăm khám để bác sĩ chẩn đoán và đưa ra hướng điều trị thích hợp.

Bệnh suy giãn tĩnh mạch chân có thể phân biệt với các loại bệnh khác như:

- Phù chân ở người phù do suy dinh dưỡng, suy tim, suy thận: biểu hiện toàn thân, phù mềm, kê chân cao không giảm. Phù do suy tĩnh mạch: Kê cao chân sẽ giảm sưng chân, phù cứng do ứ truệ tuần hoàn.

- Tĩnh mạch nổi dưới da: phân biệt bệnh bướu máu thường khu trú ở 1 chân

- Loét da: Phân biệt bệnh rối loạn biến dưỡng do tiểu đường, chàm, nấm da...

Các búi tĩnh mạch ngoằn ngoèo, màu xanh, tím dưới da ở người bị suy giãn tĩnh mạch chân - Ảnh: Bệnh viện Nhân dân 115

4. Xin BS cho biết các giai đoạn tiến triển của suy giãn tĩnh mạch chân từ nhẹ đến nặng?

BS.CK2 Dương Văn Mười Một

Trên thế giới đã chia các giai đoạn của suy giãn tĩnh mạch thành 7 giai đoạn, được tính từ giai đoạn 0 cho đến giai đoạn 6 theo mức độ nặng dần của bệnh.

- Giai đoạn 0: giai đoạn sớm của bệnh, nhìn chân vẫn bình thường. Có các triệu chứng nhẹ, mơ hồ, khó phát hiện được, như sưng chân, tê chân, mỏi chân, nặng bắp chân, cảm giác kiến bò dọc cẳng chân, chuột rút ban đêm.

- Giai đoạn 1: tĩnh mạch có thể giãn nhẹ dưới chân, dạng mạng lưới nhìn thấy trên chân.

- Giai đoạn 2: tĩnh mạch có thể nổi ngoằn ngoèo dưới da.

- Giai đoạn 3: gồm những triệu chứng của giai đoạn 2, kèm theo phù chân.

- Giai đoạn 4: thay đổi màu sắc của da ở dưới chân như cẳng chân, cổ chân. Phù chân, chàm.

- Giai đoạn 5: loạn dưỡng da, phù chân, loét chân nhưng vết sẹo đã lành.

- Giai đoạn 6: loạn lưỡng da, vết loét tiến triển.

5. Để chẩn đoán suy giãn tĩnh mạch chân, bệnh nhân được thăm khám như thế nào?

BS.CK2 Dương Văn Mười Một

Triệu chứng cơ năng:

- Cảm giác mỏi chân, nặng chân nhất là về chiều.
- Phù chân, thường là ở vùng cổ chân, sau một ngày làm việc, giảm khi nằm kê chân cao.
- Một số triệu chứng khác như: cảm giác châm chích ở chân, chuột rút về đêm, chân không yên.

Triệu chứng thực thể: Cho bệnh nhân đứng trên bục cao, người khám chú ý quan sát

- Dấu hiệu phù chân, một bên hay hai bên, đối xứng hay không.
- Sờ nắn để đánh giá độ chắc vùng chi dưới, đặc biệt là ở bắp chân.
- Nhìn thấy giãn các tĩnh mạch ngoằn ngoèo dưới da.
- Các thay đổi ở da do biến dưỡng da, hoại tử các mô da (gây chàm, loét da)
- Nghiệm pháp gõ sóng (tap test - Schwartz test - wave test): Nghiệm pháp này nhằm xác định suy van tĩnh mạch hiển.
- Nghiệm pháp ho (cough test):Xác định suy van tĩnh mạch hiển – đùi.
- Nghiệm pháp Trendelenburg: xác định suy van tĩnh xuyên, tĩnh mạch hiễn lớn

Cận lâm sàng:

- Siêu âm doppler màu
- Đo dung tích tĩnh mạch khi vận động
- Chụp tĩnh mạch cản quang

Siêu âm doppler màu giúp bác sĩ quan sát mạch máu, tầm soát và chẩn đoán bệnh suy giãn tĩnh mạch chân - Ảnh: Bệnh viện Nhân dân 115

6. Riêng đối với suy van tĩnh mạch sâu có thể phát hiện sớm không, thưa BS? Người dân có thể tự nhận biết các triệu chứng hay phát hiện bằng cách nào?

BS.CK2 Dương Văn Mười Một

Mọi người có thể tự phát hiện được bệnh lý của mình như các triệu chứng tôi vừa kể trên như cảm giác đứng lâu có cảm giác mỏi chân, nặng chân, sưng chân. Giai đoạn nặng hơn có biểu hiện như thay đổi màu sắc da, phù chân trong thời gian dài không có dấu hiệu suy giảm, loét da thì phải thăm khám để có hướng điều trị.

Người dân nhận biết các dấu hiệu trên nên đi khám bác sĩ chuyên khoa mạch máu để có hướng điều trị thích hợp.

7. Để điều trị bệnh suy giãn tĩnh mạch chân gồm có những phương pháp nào ạ? Phương pháp nào được ưu tiên sử dụng nhiều nhất?

BS.CK2 Dương Văn Mười Một

Có nhiều phương pháp điều trị của suy giãn tĩnh mạch chân, thông thường dùng thuốc điều trị (điều trị nội khoa) nhằm bảo tồn suy giãn tĩnh mạch không biến chứng. Gồm:Thuốc: Chống viêm, tác dụng trợ tĩnh mạch, che chở mạch, chống đông. Băng ép: vớ y khoa, thun cuộn, máy áp lực. Vật lý trị liệu.

Bên cạnh đó, thủ thuật và ngoại khoa cũng được áp dụng vào điều trị bệnh suy giãn tĩnh mạch. Gồm: Các phương pháp can thiệp trực tiếp như Lột bỏ tĩnh mạch hiển bằng cách sử dụng dây rút tĩnh mạch gọi phương pháp Stripping. Rút bỏ tĩnh mạch giãn tại chỗ (microplebectomy) với tên gọi là phương pháp Muller. Các phương pháp can thiệp nội mạch như Phương pháp chích xơ tức Can thiệp nội tĩnh mạch bằng sóng cao tần (RFA): kích thước tĩnh mạch< 12mm. Phương pháp laser nội tĩnh mạch: Kích thước tĩnh mạch <18mm.

Các phương pháp tốt nhất trong suy giãn tĩnh mạch chân thường là thể thao, bơi lội hoặc yoga. Nếu giai đoạn nặng hơn thì cần can thiệp để điều trị, như thời gian trước đây, bác sĩ sẽ mổ hở để giải phẫu các tĩnh mạch giãn.

Nhưng ngày nay, y học phát triển, bệnh nhân có thể được áp dụng phẫu thuật bằng laser, dùng nhiệt để đốt tĩnh mạch giãn, mang lại hiệu quả tuyệt đối. Sau khi áp dụng phương pháp mới này, bệnh nhân có thể về sinh hoạt bình thường.

Đốt suy giãn tĩnh mạch chân bằng laser - Ảnh: Bệnh viện Nhân dân 115

8. Suy tĩnh mạch chân nếu không điều trị có thể dẫn đến những biến chứng gì, thưa BS?

BS.CK2 Dương Văn Mười Một

Nếu không chữa trị kịp thời sẽ dẫn đến các tình trạng như loét chân, nhiễm trùng hoặc có những trường hợp nhiễm trùng nặng phải cắt bỏ chi.

Tiến triển:

- Bệnh giai đoạn đầu: Bệnh nhân có cảm giác tức, nặng và mỏi ở chi dưới khi đứng lâu, có thể phù nề nhẹ ở cẳng - bàn chân vào cuối ngày làm việc, nghỉ ngơi thì hết phù nề.

- Bệnh giai đoạn nặng: Thường xuyên có cảm giác tê chân, ngứa da vùng tổn thương, đau nhiều ở chân khi đi bộ. Triệu chứng phù nề không mất đi khi nghỉ ngơi. Các tổn thương da do loạn dưỡng xuất như: viêm da, xơ cứng da, loét…

Biến chứng:

- Quá tải hệ thống sâu gây suy tĩnh mạch sâu, như Viêm tắc tĩnh mạch nông: huyết khối hình thành ở tĩnh mạch do tình trạng ứ trệ. Xuất huyết do vỡ tĩnh mạch thường là do chấn thương.

- Những thay đổi tại da, như xơ mỡ da (Lipodermatoslerosis): là quá trình xơ hóa dần dần da và lớp mỡ dưới da. Teo da trắng (White atrophy): là một thay đổi điển hình ở bệnh nhân suy tĩnh mạch. Chàm. Loét chân.

Loét da do suy giãn tĩnh mạch không điều đúng hoặc chậm điều trị - Ảnh: Bệnh viện Nhân dân 115

9. Vậy làm cách nào để phòng ngừa, ngăn chặn suy giãn tĩnh mạch chân ạ?

BS.CK2 Dương Văn Mười Một

- Cần tạo thói quen duy trì lối sống lành mạnh như tập thể dục đều đặn, chế độ ăn uống hợp lý,... Với những công việc có tính đặc thù phải ngồi lâu, đứng nhiều,...khi đã bị suy giãn tĩnh mạch rồi có thể thay đổi công việc tránh việc đứng lâu khiến bệnh tiến triển nặng hơn.

- Tăng cường vận động, thể thao bơi lội là phương pháp tốt nhất cho tĩnh mạch, Voga

- Khi đi trên tàu xe, máy bay trong thời gian dài phải tạo tư thế ngồi thoải mái, thỉnh thoảng nên đi lại cho khí huyết lưu thông. Vì vậy, khoảng 1-2 tiếng đồng hồ, nên đứng dậy và đi loanh quanh, co duỗi cơ chân.

- Không ngâm chân nước nóng vì khi nóng làm giãn mạch máu ngày nặng hơn.

- Uống đầy đủ nước, duy trì trọng lượng hợp lý, chế độ ăn uống nhiều chất xơ.

- Nhận biết các dấu hiệu của bệnh để phòng tránh: sưng, đỏ, đau, hoặc thay đổi màu sắc trên da chân nên đi khám bác sĩ chuyên khoa.

- Bệnh suy giãn tĩnh mạch này sẽ giãn nở khi gặp nhiệt độ nóng, vì thế nên hạn chế ngâm chân ở nước nóng. Khi tắm nước nóng dưới vòi sen thì hạn chế đứng. Nên ngồi hoặc tắm trong bồn.

10. Vớ y khoa được xem là một trong những giải pháp hỗ trợ điều trị bệnh suy giãn tĩnh mạch. Những lưu ý nào khi chọn mua vớ cho người giãn tĩnh mạch, làm sao biết mình đã chọn được đôi vớ phù hợp, thưa BS? Bác sĩ có thể hướng dẫn các bạn độc giả biết cách sử dụng vớ y khoa như thế nào là đúng?

BS.CK2 Dương Văn Mười Một

Vớ y khoa là một phương pháp hỗ trợ cho bệnh suy giãn tĩnh mạch. Vớ hỗ trợ giai đoạn đầu cho những người suy giãn tĩnh mạch khi phải đứng lâu bị mỏi hay có cảm giác nặng chân, đặc biệt những người có công việc phải đứng nhiều, nhằm hạn chế lượng máu ứ ở chân gây ra tình trạng phù chân, nếu không chữa trị sẽ bị loét chân. Chính vì vậy, vớ y khoa được sử dụng trong trường hợp làm việc, khi nghỉ ngơi có thể tháo ra. Phòng ngừa suy giãn tĩnh mạch nên mang vớ chứ không đợi đến sưng chân.

Tối về khi ngủ bệnh nhân không cần mang và có thể kê chân cao hơn, khoảng từ 10-20cm so với tư thế mình nằm. Vớ chỉ nên mang khi mình đứng hoặc ngồi làm việc.

Để chọn một đôi vớ phù hợp nên chọn vớ vừa chân, không quá rộng. Vì rộng vớ không có tác dụng hỗ trợ điều trị bệnh. Nếu chọn vớ chật, cảm giác ép chân sẽ khiến bệnh nhân khó chịu. Chính vì vậy, bệnh nhân cần đo size vớ cho phù hợp chân của mình. Ví dụ, người có thân hình lớn nên chọn vớ có kích thước lớn, người nhỏ sẽ chọn vớ nhỏ hơn.

BS.CK2 Dương Văn Mười Một (trái) và MC Minh Khuê giao lưu trực tuyến với độc giả AloBacsi. Ảnh: Hoàng Long.

~~~~~~

AloBacsi trân trọng cảm ơn Bác sĩ Chuyên khoa 2 Dương Văn Mười Một - Phó khoa Phẫu thuật tim - Lồng ngực mạch máu của Bệnh viện 115 đã tham gia tư vấn giúp bạn đọc hiểu rõ căn bệnh suy giãn tĩnh mạch chân, qua đó biết cách xử trí và ngăn chặn căn bệnh này.

Xin chào và hẹn gặp lại bác sĩ trong những chương trình tư vấn tiếp theo.

Trân trọng.

Thực hiện: Minh Khuê - Ảnh: Hoàng Long

Cổng thông tin tư vấn sức khỏe AloBacsi.vn